Бегімнұр Қалила, актриса: Театр маған кітап оқуды үйретті

–Бүгінге дейін көптеген кейіп­керді сомдадыңыз. Солардың ішінде сіздің жаныңызға ең жақын, ерекше әсер қалдырған рөл қайсысы?

–Мен үшін сомдаған әр рөлім­нің орны ерекше. Себебі әр рөлге қолдан келгенше күн-түн демей еңбек етемін, тер төгіп дайын­даламын. Сондықтан әр рөлім – мен үшін бір төбе. Дегенмен ерекше есте қалған, әлі күнге дейін ізденіп жүретін кейіпкерлерім де бар. Мысалы, Астана мюзикл теа­трында жұмыс істегенімде «Ромео мен Джульетта» қойылымында Ромео­ның анасы – Леди Мон­теккидің рө­лін ойнадым. Мюзикл болған­дықтан, рөл вокалдық мүмкін­дік­терге қарай бөлінді. Бұл рөл менің есімде ерекше сақталып қалды.

Гүлназ Балпейісова режиссер­лік еткен «Қозы Көрпеш – Баян Сұлу» қойылымындағы Таңсық рөлі де мен үшін шығармашылық жағынан көп ізденіс пен еңбек талап еткен күрделі образ болды. Режиссер Әлібек Өмірбекұлы қой­ған «Дон Кихот» пен «Қыз Жібек» қойылымдарында көп сабақ алдым. Дәурен Серғазин ағамыздың ре­жиссерлігімен өткен «Қыз жиыр­маға толғанда» қойылымындағы Жібектің рөлі де мен үшін ерекше.

– Жаңа рөлге дайындалу ба­рысында сіз үшін ең маңыздысы не? Кейіпкердің болмысын қалай зерт­тейсіз?

–Шығармадағы кейіпкер ту­ралы берілген ақпаратты алдымен мұқият зерттеу маңызды. Содан соң сол бейнеге ұқсайтын адамды өмірден іздеймін. Оның қылығын, жүріс-тұрысын бойыма көшіруге тырысамын. Әрине, тек сырттай емес, өз ішкі түйсігіммен де кейіп­керге жан бітіруге тырысамын. Кейде кейіпкер туралы тек сырт келбеті сипатталса, соның негізінде ішкі жан дүниесін елестетемін. Керісінше, ішкі болмысы берілсе, сыртқы бейнесін өзімше құрас­тырамын. Осылайша, образ толық қалыптасады.

–Жас актриса ретінде өзіңіз үлгі тұтатын актер немесе режиссер бар ма? Неліктен дәл сол тұлға?

–Алысқа бармай-ақ өз театры­мыздан бастайын. Маған сахнада әр рөлі ерекше әрі түрліше ашы­латын Нұркен Өтеуіл қатты әсер етеді. Оның өнерін үнемі бақылап, үлгі аламын. Нұркен ағаның тума таланты мен Алла берген дарыны маған шабыт беріп қана қоймай, өз бойымда сондай нәрсе бар ма деп үңілуге итермелейді. Ол кісінің кейіпкерді қалай зерттейтіні, қалай жұмыс істейтіні – мен үшін өте қызық. Сонымен қатар Сырым Қашқабаев, Қуандық Қыстықбаев, Жасұлан Ерболат ағаларымыз бар. Актрисалардан – Сая Тоқман­ғалиева, Жанар Қасымова, Айнұр Жетпісбаева мен Инабат Әбенова… олар көп сол үшін тағы басқалары дейін. Бұл әртістердің әр рөлі – мен үшін үлкен сабақ. Қ.Қуаныш­баев театры – мықтылар мекені. Әрқай­сысының дарыны  бір төбе. Осын­дай тұлғалармен бір сахнада жүру – мен үшін үлкен мәртебе.

Режиссерлерден сұрайтыным – сенім

– Актерлік мамандықтың сіз үшін ең күрделі әрі ең тәтті тұсы қан­дай?

–Актерлік мамандықтың мен үшін ең тәтті тұсы – премьера да, нәтиже де емес. Ең қызығы – спек­такльге дайындық барысындағы процесс. Қиындығы мен қуанышы қатар жүретін сол уақыт, түйген ойларым, үйренген сабақтарым мен үшін өте құнды әрі қызықты. Әрине, әрбір әртіс үшін көрер­меннің ыстық ықыласынан артық бақыт жоқ. Бірақ спектакль аяқ­талып, премьера соңына жеткенде ішімде бір қимастық пайда болады. «Осымен болды ма, бітті ме?» деген бір бос қуыс пайда болып, іштей құлазимын. Ал соған дейінгі да­йын­дық кезеңі – ұйқысыз түндер, үздіксіз репетициялар, шаршау жанға ерекше ләззат сыйлайды.

– Театр сіздің өміріңізге қандай өзгеріс әкелді? Ол сізге нені үйретті деп ойлайсыз?

–Театр ең алдымен, менің өмі­рімде «саяхат» деген ұғымды ашты. Алғаш рет шетелге 2015 жылы Кореяға барып, өнер көрсетуге шықтым, бұл ерекше сезім болды. Одан кейін де Еуропа елдерін аралап, театрдың арқасында түрлі елдің мәдениетімен таныстым. Содан бастап әлемді тануға деген құлшыныс пайда болды. Саяхат арқылы ой-өрісім кеңейіп, адам­дарға, өмірге деген көзқарасым тү­бегейлі өзгерді. Қазір де сол ұс­танымды жалғастырып, қолымнан келгенше жаңа жерлерге баруға тырысамын.

Тағы бір үлкен өзгеріс – театр маған кітап оқуды үйретті. Мектеп кезінде кітап оқу маған жат бола­тын. Қазір уақытым болса, міндетті түрде кітап оқуға тырысамын.

–  Бос уақытыңызда немен айна­лысасыз? Театрдан тыс қызығу­шылықтарыңыз бар ма?

–Бос уақытымда парк ара­лап, жаяу немесе велосипед­пен серуен­дегенді ұната­мын. Егер уақытым көп бол­са, жоғарыда айт­қанымдай, саяхаттап кетемін. Бір қызық әде­тім бар: театрдан бос кезімде өзімді мүлде басқа сала­ларда байқап көр­генді жақсы көре­мін. «Қо­лым­нан тағы не келеді екен?» деп өз-өзімді сы­нап көремін. Мы­салы, бизнес пен сату саласына да бас сұғып көр­генмін. Қолымнан келетінін байқап, қатты қуандым. Ашы­ғын айт­қанда, мен әлі де өзімді жан-жақты зерт­­теп, жаңа қыр­ларым­ды ашып жүрмін.

– Алдағы уақытта қандай рөл­дер­ді сомдағыңыз келеді? Ар­маныңыз­дағы рөл бар ма?

–Өнер адамы болған соң тым қиялшылмын. Шын мәнінде ой­нағым келетін рөлдер көп, театрға деген махаббаттан туатын рөлдер: Еңлік, Анар, Ұлпан, Анна Каре­нина, Жанна д’Арк, тағысын та­ғылар…

Негізі мен үшін режиссердің маған деген сенімі маңызды. «Міне, мына рөлді сен шығара аласың, сенің қолыңнан келеді» деп сенсе, сол сенімді ақтау үшін барыңды са­лып, жанталасасың. Ал сенімсіз­дікпен «бола ма, болмай ма?» деп ұсынылған рөлдер, дәл солай «бола ма, болмай ма» болып сол жерде қалады. Сенімсіздік байқаған соң дайындалуға жігерің де, ын­таңда болмайды. Сол үшін режис­сер­лерден сұрайтыным – сенім. Себебі ол актер үшін өте маңызды.

Аймақтардағы театрлардың жағдайы мәз емес

– Бүгінде театр әртістерінің әлеу­меттік жағдайы жайлы не айтар едіңіз? Бұл салада жүрген жандарға қандай қолдау жетіспейді деп ойлай­сыз?

–Жалпы, біздің Қ.Қуанышбаев атындағы театрды алатын болсақ, барлығы жақсы деп толық айта ала­мын. Су жаңа ғимаратымыз бар, спектакльдерге қажет реквизиттер жеткілікті. Материалдық жағынан да жағдайымыз жақсаруда – жа­лақы көтерілді, алдағы уақытта пә­тер де беріледі деп жоспарланып отыр.

Бірақ Қазақстан бойынша жағ­дай біркелкі емес. Облыстық және қалалық әкімдікке қарайтын театр­лардың жайы, өкінішке қарай, мәз емес. Расымен де, ол жақтарда әр­тістерге қолдау жетіспейді. Жалақы төмен, баспана берілмейді. Мен мұны өз басымнан өткергенмін. Шығыс Қазақстан облысында, Өскемен қаласында жұмыс істеп жүргенімде бәрін көзіммен көрдім. «Үй бере­міз» деген құрғақ уәделері орын­далмаған соң, бір жылдан кейін кетуге мәжбүр болдым. Мен кеткен соң берген көрінеді, бірақ ол – пәтер емес,бір бөлмелі жатақ­хана ғана болған.

Жалпы, театр режиссермен өседі. Режиссерді сырттан жиі ша­қырған дұрыс. Сонда театрдың ба­ғыты түрленіп, репертуар кеңе­йеді, актерлердің де қызығушылығы артады. Ал өңірлерде ондай мүмкіндік жоқ.

– Кинода әлі көрінбей келесіз. Бұл өз таңдауыңыз ба, әлде мүмкін­дік болмады ма? Сізді үлкен эк­раннан қашан көреміз?

–Кез келген өнер адамының арманы – киноға түсу деп ойлай­мын. Әрине, менің де үлкен бір қалауым кинода өз орнымды табу. Бірақ бұл жолда мен сапасыз жоба­ларға емес, сапалы, деңгейі жоғары киноларға түскім келеді.

Киноға түскен соң, көрер­меннің көкейінде ұзақ сақталатын, мәні мен мағынасы бар фильм болғанын қалаймын. Әзірге маған нақты ұсыныс түскен жоқ. Бірақ егер ондай мүмкіндік туса, міндетті түрде саралап, сараптап, қалт жібермеуге тырысамын. Көгілдір экраннан қашан көрінерім маған да белгісіз. Бірақ үмітімді үзбеймін. Бұйырған күні, жақсы бір фильм арқылы көрерменмен жүздесемін деген сенімдемін.

– Өнер жолына енді ғана қадам басып жатқан жастарға қандай ақыл-кеңес берер едіңіз?

–Ең бастысы оқу кезінде театрға деген шынайы махаббат пен ерекше құмарлық болуы керек. Көпшілік бұл жолға селқос қарап, «бірден жұлдыз болам» деген жеңіл мақсатпен келеді. Бірақ ондай­лардың өнер жолы қысқа болуы мүмкін. Театрмен ауырып, «мен осы сахнада өнер көрсетемін, мына актерлермен бірге ойнаймын» де­ген ішкі дерт болмаса, театрды таң­даудың қажеті шамалы. Құмар­лықпен болмаған дүние, шабытсыз туған рөл мен образ  сырт көзге бірден шикі көрініп тұрады. Тағы бір маңызды дүние – кітап оқу. Кітап – өнер адамының бірінші қа­руы. Көп оқу, көп зерттеу, зер­делеу, үнемі ізденіс үстінде жүру – шығармашылық адамның өсуінің басты жолы.

–Әңгімеңізге рақмет!

Сұхбаттасқан Рахат Тоқсанбай, ЕҰУ студенті